وجه تسمیه و پیشینه تاریخی  

قوم کرد؛ در کوه ها و دره های میان عراق و ارمنستان به ویژه در 60 کیلومتری شمال باختری موصل درعراق که امروزه ‹‹ زخو›› نامیده می شود، ساکن بوده اند. گفته می شود اصطلاح کردستان را سلجوقیان برای تمایز نواحی کردنشین از ولایت جبال عراق وضع کرده اند که سرزمین های بین آذربایجان و لرستان و قسمتی از اراضی سلسله جبال زاگرس را که مرکز آن در ابتدا ناحیه بهار (در 18 کیلومتری شمال باختری همدان) و بعدها چمچال در نزدیکی کرمانشاه امروزی ذکر شده، در بر می گرفته است.
قلعه ها و استحکامات کردها در بین سال های 16 تا 20 هـ . ق به تصرف اعراب در آمدند. کردها درخلال سال های فتح ایران به دست اعراب، همواره در نقاط مختلفی چون فسا، دارابجرد، زور و دارآباد در دفاع از ایران زمین شرکت داشته اند. اقوام کرد هم چنین در روزگار غلبه اعراب بر ایران، همواره از پیشتازان قیام در برابر ظلم و ستم اعراب بودند. قیام ها و شورش های سال های 90 و 148 هـ . ق کردهای فارس و موصل، که به ترتیب به دست حجاج ابن یوسف ثقفی و خالد برمکی سرکوب شدند، گواهان این مدعایند.
در حمله کردها به اطراف اصفهان و فارس (231 هـ. ق)، یکی از سرداران ترک خلیفه به نام وصیف پس از پیروزی بر این مناطق، نزدیک به پانصد نفر از افراد آن جا را به اسیری به عراق برد. در قرن های چهارم، پنجم و ششم هجری، شدادیان که کرد و از قبیله روادی بودند، حکومت های مستقلی را در نواحی کردنشین تشکیل دادند. دولت معروف ایوبی در مصر و شام نیز برخاسته از همین خاندان است. در دوران زمام داری شرف الدوله دیلمی ( 372 – 379 هـ ‌. ق) پیکار او با بدر بن حسنویه در کرمانشاه یکی از رویدادهای مهم است که به پیروزی بدر و تسلط وی برعراق عجم و شکست شرف الدوله منجر شد. با کشته شدن بدر بن حسنویه در سال 405 هـ . ق به دست طایفه ای کرد به نام ‹‹جورقان››، شمس الدوله پسر فخرالدوله دیلمی بلافاصله شاپورخواست (خرم آباد)، دینور، بروجرد، نهاوند، اسد آباد و قسمتی از اهواز را ضمیمه قلمرو خود کرد.
شهرهای کردستان درزمان حمله مغول از قتل و غارت مصون نماند و در زمان تیمور و ترکمانان قره قویونلو و آق قویونلو، کردستان و «دیار بکر»، میدان تاخت و تاز سپاهیان تیمور و ترکمانان شد. شاه اسماعیل اول ـ موسس سلسله صفویه ـ به علت سنی بودن کردها رابطه ای با آن ها نداشت. درمقابل؛ سلاطین عثمانی در تقویت هرچه بیش تر کردها می کوشیدند. دولت ایران در دوره صفویه به قسمت وسیعی از کردستان آن روز که دامنه های خاوری کوه های زاگرس را در بر می گرفت تسلط داشتند و نخستین کتاب درباره قوم کرد به زبان فارسی با نام ‹‹شرفنامه بدلیسی›› در این دوره تدوین شده است.
با تشکیل سلسله زندیه، ‌برای نخستین بار درتاریخ ایران؛ سلسله ای کرد نژاد به سلطنت رسیدند. در اواخر این سلسله طایفه دنبلی - یکی از طوایف بزرگ کرد – نیز قسمتی از آذربایجان غربی را اشغال کرد و خوی را به عنوان مرکز حکومت خود برگزید. در سال 1878 میلادی شیخ عبیدالله نقشبندی با کمک کردها و تحت حمایت دولت عثمانی به فکر تاسیس کردستان مستقل افتاد. به این ترتیب در سال 1880 میلادی طرف داران وی، اطراف ارومیه، ساوجبلاغ، مراغه و میاندوآب را به تصرف خود درآوردند و سپاهیان ایران به زحمت توانستند تجاوز آنان را دفع کنند. از دیگر تلاش ها در جهت استقلال نواحی کرد نشین می توان به شورش قاضی محمد در سال 1946 میلادی اشاره کرد. وی هم زمان با حضور قوای متفقین در ایران و حمایت دولت روسیه شوروی، جمهوری خلق کردستان را به مرکزیت مهاباد تشکیل داد، که پس از تخلیه کامل ایران از قوای متفقین و اعزام ارتش دولت مرکزی به نواحی آذربایجان و کردستان، این شورش و جمهوری ناشی از آن نیز از هم پاشید. کردستان همواره به دلیل شورش ها و بیم خطرحکومت مرکزی ازآنان؛ مورد بی مهری حکومت های وقت بود. پس از روی کار آمدن دولت جمهوری اسلامی، کردستان امروزی یکی ازآرام ترین دوره های تاریخی خود را می گذراند و از استان های مهم و استراتژیک سرزمین ایران به شمار می رود و بین مردم و دولت تفاهم و وفاق قابل توجهی وجود دارد و بدین لحاظ از امنیت کاملی برخوردار است.